Đền Bà Đế tọa lạc dưới chân núi Độc, thuộc phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, TP. Hải Phòng. Đây là một trong những ngôi đền linh thiêng bậc nhất của vùng biển Đồ Sơn, thờ Bà Đế – vợ chúa Trịnh Giang. Ngôi đền được vua Tự Đức ban sắc phong “Đông Nhạc Đế Bà – Trịnh Chúa Phu Nhân” để tôn vinh sự hiển linh của bà.

Vùng đất Hải Sơn xưa, nay thuộc quận Đồ Sơn, gắn liền với nhiều truyền thuyết nhân văn. Một trong những câu ca dao nổi tiếng của người dân nơi đây:

“Chín con theo mẹ ròng ròng

Còn một con út ra lòng bất nhân”

Câu chuyện về núi Độc – ngọn núi thứ 10 tách ra từ dãy 9 ngọn núi Đồ Sơn – chính là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết và giáo dục con cháu về lòng hiếu nghĩa. Núi Độc tuy đứng riêng biệt nhưng lại gắn liền với huyền thoại đau thương về nàng Đào Thị Hương, người con gái có sắc hương tuyệt vời.

Truyền thuyết về Đền Bà Đế

Vào những năm 1700, tại vùng Ngọc Đồ Sơn, có vợ chồng họ Đào hiền lương nhưng mãi chưa có con. Sau nhiều năm cầu khấn, họ hạ sinh nàng Đào Thị Hương – một thiếu nữ dung nhan tuyệt sắc, tiếng hát ngân vang mê đắm lòng người.

Năm 1736, chúa Trịnh Giang khi du ngoạn tại Đồ Sơn đã nghe tiếng hát của nàng và đem lòng yêu mến. Tuy nhiên, khi mang thai con của chúa, nàng bị hàng Tổng kết tội, đòi phạt tiền. Vì quá nghèo, nàng bị trói vào đá, dìm xuống biển tại núi Độc. Trước khi chết, nàng than khóc:

“Phận gái thân cô, gặp chúa yêu thương tôi đâu dám chống. Nhìn mẹ cha, hàng xóm tôi đâu dám quên. Xin trời phật chứng giám cho lòng con. Nếu oan ức, trời phật cho con nổi lên ba lần.”

Quả nhiên, thi thể nàng nổi lên ba lần khiến dân làng kinh sợ. Những kẻ ác bá lại buộc thêm đá và cột nàng vào cây sào cắm xuống biển. Sau khi nàng mất, sóng lớn nổi lên, trừng phạt những kẻ đã gây ra oan khuất. Về sau, chúa Trịnh Giang khi quay lại rước nàng thì chỉ còn lại câu chuyện đau thương. Ông cho lập đền thờ để giải oan. Vua Tự Đức sau này đến viếng, ban sắc phong “Đông Nhạc Đế Bà – Trịnh Chúa Phu Nhân”.

Ngôi đền trở thành nơi linh thiêng, người dân khắp nơi đến cầu an, giải oan, xin phước lành.

Kiến trúc Đền Bà Đế

Đền Bà Đế có kiến trúc trang nhã, nép mình vào núi, hướng ra biển, tạo nên khung cảnh thanh bình, linh thiêng. Chính điện là nơi thờ Bà Đế và cha mẹ bà. Bên trái là bàn thờ Vua Biển, Vua Núi, Vua Đất và chúng sinh. Bên phải thờ Tam Tòa Thánh Mẫu – ba vị nữ thần cai quản trời, sông, núi.

Ngoài ra, đền còn có bàn thờ Phật và Đức Thánh Trần Quốc Tuấn. Ngay trước sân là con thuyền chở tượng Bồ Tát, xung quanh trang trí hình rồng tạo nét cổ kính. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm bái mà còn cảm nhận không gian thanh tịnh, lắng nghe sóng biển như kể lại câu chuyện về nàng Đào Thị Hương.

Trước kia, đền chỉ là một ngôi miếu nhỏ đang xuống cấp. Năm 1988, bà Lưu Quế Hoa cùng con cháu đã trùng tu lại, khiến đền khang trang hơn, thu hút đông đảo khách thập phương. Tiền công đức được dùng để xây kè chắn sóng, giúp ngôi đền thêm vững chắc theo thời gian.

Lễ hội Đền Bà Đế

Hằng năm, vào ngày 24, 25, 26 tháng 2 Âm lịch, người dân Đồ Sơn tổ chức lễ hội cúng giỗ Bà Đế. Đây không chỉ là dịp tưởng nhớ công đức của bà mà còn tạo nên nét văn hóa tâm linh đặc sắc của vùng biển Đồ Sơn. Theo tương truyền, bà rất linh thiêng, luôn phù hộ cho ngư dân ra khơi thuận buồm xuôi gió, mang lại may mắn cho những ai thành tâm cầu nguyện.

Không chỉ vào mùa lễ hội, du khách đến đền Bà Đế quanh năm để cầu lộc, giải oan và tìm về sự bình yên trong tâm hồn. Những người từng viếng đền đều cảm nhận được sự linh thiêng của nơi này và nhiều danh nhân đã để lại những bài thơ ca ngợi:

“Lòng sáng như băng trời đất biết

Nỗi niềm thành kính quỷ thần hay

Đế Bà hương lửa nghìn thu ấy

Để giải hồn oan cõi thế này”

Hướng dẫn đường đi đến Đền Bà Đế

Từ trung tâm TP. Hải Phòng, du khách có thể di chuyển bằng xe buýt tuyến Hải Phòng – Đồ Sơn theo đường 353 (Phạm Văn Đồng). Khi đến UBND phường Hải Sơn, đi thêm khoảng 300m, rẽ trái tại ngã tư đường đôi, tiếp tục đi thẳng qua Đồn Biên phòng Đồ Sơn một đoạn ngắn là đến đền Bà Đế.

Di tích nằm tại khu I, phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, cách trung tâm thành phố khoảng 20km về hướng Đông Nam, rất thuận tiện cho việc tham quan, chiêm bái.

Với những giá trị tâm linh và kiến trúc độc đáo, đền Bà Đế không chỉ là điểm du lịch nổi tiếng mà còn là nơi lưu giữ một phần lịch sử và văn hóa của Đồ Sơn.